Drzeworyty zazwyczaj posiadają napisy, stanowiące jakby zwięzły tytuł obrazu, a niekiedy są to obszerniejsze teksty z opisami cudownych zdarzeń z ich miejscem i datą, pobożne sentencje lub fragmenty modlitw. W przypadku grafik ludowych, których autorami bardzo często byli analfabeci, napisy są pełne błędów i liter ukazanych w odbiciu lustrzanym.  Na wielu drzeworytach tekst staję się wręcz nieczytelny, przybierając postać jakby ornamentu złożonego z mocno zniekształconych znaków.

Mniej kłopotliwe w odczytaniu na odbitkach są napisy w formie monogramów, tj. znaków z dwu lub więcej liter, zazwyczaj związanych ze sobą lub oddanych ozdobną kreską, skrótowo zastępujących cały wyraz. Prawdopodobnie niepiśmienni nabywcy drzeworytów jako dewocyjnych pamiątek dobrze „odczytywali” przynajmniej dwa napisy: monogram Najświętszej Maryi Panny w kształcie splecionych liter MARIA (lub MARYA), a także Chrystusa tzw. chrystogramem, składający się z liter IHS, będących skróconym zapisem imienia Zbawiciela. Chrystogram ma kilka wyjaśnień, dwa z nich najczęściej spotykane powiadają, że to skrót od łacińskiego Jesus Hominum Salvator (dosłownie: Jezus ludzi Zbawiciel), albo chodzi zwrot In Hoc Signo, oznaczający „w tym znaku zwycięstwo”.

Czytelny monogram maryjny pojawia się na kilkunastu drzeworytach w naszej bazie; jako przykład można wskazać odbitkę z wizerunkiem Matki Boskiej Leżajskiej (zob. MHS/S/1880), z widocznym napisem na koronie Madonny. Pięć liter splata się ze sobą tworząc jakby symetryczną wić roślinną: z litery M umieszczonej w środku wyrasta kolejno A z lewej, R z prawej w odbiciu lustrzanym, I w środku u dołu, i kolejna A na szczycie. Drugim przykładem jest kolorowany drzeworyt z Matką Boską Ostrobramską, na którym monogram na plakiecie trzymają dwa wzlatujące anioły (zob. S/155/B/1/MT).

Chrystogram widać na odbitce z wizerunkiem św. Stanisława Kostki (zob. ECT.3121, 69728) w medalionie w kształcie koła lub serca na piersi, z krzyżykiem nad literą H. Na przywołanych drzeworytach monogram Chrystusa niesie ze sobą dodatkową treść, mianowicie oznacza także godło zakonu jezuitów, do którego należał święty. Kolejny ciekawy przykład to drzeworyt ze św. Janem Nepomucenem, na którym monogram IHS widnieje u dołu postumentu w kolorowanej gwieździe (zob. MNK III ryc. 29013), odbitka z Matką Boską z chrystogramem na szkaplerzu (zob. MNK III ryc. 29014), czy grafika z Aniołem Stróżem chroniącym dziecko przed diabłem-kusicielem (zob. 69730).

Na niektórych grafikach oba monogramy widnieją obok siebie, co widzimy na niezwykle  rozbudowanym kompozycyjnie drzeworycie Chrystusa Kobylańskiego (zob. 69743) odbitym z kilku klocków na sklejonych razem arkuszach, ukazujący Ukrzyżowanego w otoczeniu wotów, a na poziomej belce krzyża monogramy umieszczone na plakietach w kształcie serc. Drugim przykładem może być wizerunek Matki Boskiej z Mariazell (zob. I.10999 BJ) z napisami u dołu w kolorowanych nimbach.

Grzegorz Graff