Światło pozostające w opozycji do ciemności w wielu kulturach wiązane było z sacrum. Wszelkie źródła światła (płonący ogień, świeca, lampa) posiadały moc rozpraszania mroku, więc przypisywano im szczególne właściwości. Zapalanie ich było ważnym gestem podczas wielu świąt rozpoczynających nowy cykl wegetacyjny oraz w trakcie wykonywania praktyk magicznych. Płonąca świeca lub lampa często symbolizowała również życie ludzkie. Gasnący płomień porównywano do przemijającego życia i upływającego czasu, nieuchronnie prowadzącego do kresu ziemskiego bytowania. W ikonografii chrześcijańskiej właśnie dopalający się płomień świecy, lub gaszony przez wydobywającą się zza obłoków dłoń, to symbol kończącego się lub przerwanego z woli boskiej życia. W ludowych podaniach spotykamy motyw upersonifikowanej śmierci, która kontrolując długość życia człowieka, obserwuje płomień przypisanej każdemu świecy. Gdy ta dopalała się, lub nagle gasła, oznaczało to zakończenie jego życia ziemskiego. Wciąż jeszcze, myśląc o umierających, mówimy o tlącym się, gasnącym czy wypalającym się w nich życiu. Reminiscencją wyobrażenia płonącej świecy jako symbolu życia człowieka jest istniejący nadal zwyczaj umieszczania gromnicy przy konającym, którą gasi się w chwili jego zgonu.

Ogień pojawia się często także jako symbol żarliwości religijnej. Nieprzypadkowo w ikonografii chrześcijańskiej właśnie gorejące serce stało się atrybutem wielu świętych i błogosławionych. Św. Augustyn na zachowanym fragmencie kołtryny (zob. PE/156/H) z kościoła w Swornegaciach na Kaszubach przedstawiony jest z opromienionym, płonącym sercem na piersiach, które ma symbolizować nie tylko jego gorliwość religijną ale i żarliwą miłość do Boga.

Beata Skoczeń-Marchewka

Zob. inne drzeworyty w bazie danych:
Matka Boska Kalwaryjska
Matka Boska z Mariazell
O zbawcza hostio