Pierwowzorem dla drzeworytu były najprawdopodobniej ryciny powielane w założonej w 1693 roku drukarni paulińskiej w Częstochowie. Za sprawą zakonnika, sztycharza i drzeworytnika Antoniego Agapita Nowakowskiego, kierującego oficyną od 1717 do 1729 roku zakupiono do częstochowskiej drukarni płytę miedziorytniczą, sygnowaną przez Bartłomieja Strachowskiego (? – 1759) z Wrocławia. Przedstawiała obraz Matki Boskiej Częstochowskiej wśród obłoków w otoczeniu św. Łukasza i św. Pawła Eremity. W dolnej części kompozycji ukazano klasztor na Jasnej Górze, nad którym orzeł rozpościera swe skrzydła, oraz papieża w otoczeniu duchownych i króla ze świtą, adorujących cudowny wizerunek. Jedna z odbitek przechowywana jest dzisiaj w zbiorach Seminarium Duchownego w Warszawie.

Być może rycina nawiązywała do wydarzeń, jakie miały miejsce w 1717 roku. Najważniejszym była koronacja obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej koronami ofiarowanymi przez papieża Klemensa XI. W tym samym roku August II Mocny przekazał wysadzaną diamentami koronę jako wotum za traktat z konfederacją tarnogrodzką, dołączając tym samym do grona monarchów, którzy wcześniej także składali Matce Boskiej Częstochowskiej dary w postaci regaliów (m.in. Zygmunt II August czy Władysław IV).

Rycina Bartłomieja Strachowskiego musiała cieszyć się dużą popularnością wśród pielgrzymów, bowiem doczekała się wkrótce kopii wykonanej przez Nowakowskiego. Odbitki z oryginału lub repliki zakonnika mogły stać się wzornikiem dla drzeworytnika, który zachował zbliżone do pierwowzoru wymiary grafiki. Znacznie jednak uprościł wizerunek, pozbawiając go między innymi postaci świętych oraz orła. Nie znamy niestety jej autora, który – jak większość drzeworytników – nie opatrzył swej pracy monogramem autorskim.

Zachowana odbitka została skromnie pokolorowana pomarańczową farbą, co w oczach prostych nabywców podnosiło jej wartość. Być może była pamiątką z odbytej pielgrzymki na Jasną Górę – szczególnie cenną, bo pochodzącą ze „świętego miejsca”.

Beata Skoczeń-Marchewka

Drzeworyt znajduje się w bazie danych WMDL, zob. Bibliotheca Hagedorneum