Mieszkanka Lwowa i Krakowa, córka znanego adwokata, żyła w latach 1863-1956. Odziedziczony po ojcu majątek wykorzystała na realizację swojej kolekcjonerskiej pasji, jaką było gromadzenie książek, rycin, obrazów i rysunków artystów polskich i obcych, a także mebli, tkanin, porcelany i innych wyrobów rzemiosła artystycznego.
Zebraną przez lata wielotysięczną kolekcją wypełniła swoją obszerną willę, z której uczyniła też miejsce spotkań artystyczno-naukowej elity ówczesnego Lwowa. Ulegając, jak wielu jej współczesnych, zauroczeniu Huculszczyzną, zgromadziła pokaźny zbiór wytworów huculskiej kultury ludowej, przede wszystkim zaś uratowała od zniszczenia wiele zabytków pochodzących z dawnego wyposażenia tamtejszych cerkwi – świeczników, krzyży, ikon, fragmentów ikonostasów – usuwanych podczas wymiany starego wyposażenia na nowe.
Dąbczańska, świadoma niepewnego losu prywatnych kolekcji, sukcesywnie obdarowywała swoimi zbiorami różne instytucje, między innymi Muzeum Narodowe w Krakowie, Muzeum Jana III Sobieskiego we Lwowie, Bibliotekę Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Znaczny dar otrzymało krakowskie Muzeum Etnograficzne, któremu w latach 1911-1935 ofiarowała około pięciuset okazów ze swej kolekcji huculskiej. Oprócz dzieł sztuki cerkiewnej, znajdowały się wśród nich wyroby ludowe: barwna ceramika, biżuteria wykonana z mosiężnych krzyżyków lub z tasiemek i szklanych paciorków, próbki haftowanych i tkanych wzorów z koszul i ręczników. W ofiarowanej kolekcji znalazło się także sześć rzadkich odbitek drzeworytniczych, przedstawiających wizerunki świętych i krajobrazy (jeden z obiektów w bazie danych: 70832 MEK).
Magdalena Dolińska
Na zdjęciu poniżej Helena Dąbczańska w wieku 12 lat, na początku swojej drogi do kolekcjonerstwa, którą zapoczątkowało gromadzenie księgozbioru (źródło zdjęcia: Józef Białynia Chołodecki, „Dąb-Dąbczańscy i Jan Żalplachta-Zapałowicz. Przyczynki do dziejów powstania styczniowego”, Lwów 1913).