Święty Onufry żył w IV wieku. Według tradycji był synem perskiego lub egipskiego władcy, ale zrezygnował z dworskiego życia i już jako młodzieniec zamieszkał w klasztorze w Hermopolis. Potem przeniósł się na pustynię tebaidzką, gdzie na modlitwie i pokucie spędził 60 lat. Wiadomości o pustelniku zawdzięczamy św. Pafnucemu, który spotkał św. Onufrego szukając na pustkowiu miejsca na własny erem. Zgodnie z przekazem św. Pafnucego świątobliwy starzec okryty był jedynie długimi włosami i brodą, a jego pokarmem była skąpa pustynna roślinność oraz chleb i woda, które codziennie, przez 30 lat, przynosił mu anioł. Legenda opowiada, że później, z woli Bożej, obok groty pustelnika wyrosło drzewo daktylowe z dwunastoma gałęziami, które owocowały w kolejnych miesiącach roku, a pod drzewem wytrysnęło źródło zdrowej wody. Anioł przynosił także Najświętszy Sakrament. Gdy św. Onufry umarł, Pafnucy pochował go w grobie, który wykopały dwa lwy. Kult św. Onufrego szybko rozpowszechnił się na Wschodzie i do dziś święty pustelnik jest tam otaczany wielką czcią.

Przysłowie Na święty Onufry otwierajcie kufry, zanotowane przez Samuela Adalberga w „Księdze przysłów” (1894), jest jednym z wielu zapomnianych porzekadeł, których znaczenie trudno dziś odczytać. Może przypomina o tym, że w czerwcu jest ciepło i szykuje się wietrzenie garderoby schowanej w kufrach? A może mówi o tym, że dawniej dopiero w czerwcu, gdy wyschły błotniste gościńce, planowano podróże i szykowano kufry z wyposażeniem na drogę? Przysłowie pozostaje dla nas zagadką, jeśli ktoś zna wytłumaczenie, zachęcamy do napisania do nas na adres drzeworyty@etnomuzeum.eu.

Onufry – imię męskie pochodzenia greckiego, słowo onophorbos oznacza pasterza osłów.
Ikonografia: święty przedstawiany jest jako starzec z długimi włosami i brodą, która okrywa jego nagie ciało. Towarzyszy mu anioł z kielichem i hostią. Inne atrybuty: czaszka, drzewo daktylowe, dwa lwy kopiące dół, grota, korona i berło, krzyż, laska.
Patronat: panny na wydaniu, pielgrzymi, dorożkarze, tkacze.
Monastyr św. Onufrego w Jabłecznej nad Bugiem jest jednym z najważniejszych ośrodków prawosławia w Polsce. Odpust w święto patrona gromadzi w malowniczo położonym sanktuarium tysiące wiernych.
Wizerunki świętego Onufrego można zobaczyć w bazie drzeworytów ludowych: MB-E/1254, I.10994 BJ

Justyna Masłowiec