English
  wersja podstawowa   wersja kontrastowa
STRONA GŁÓWNA / PIELGRZYMKA / KOBYLANKA

Kobylanka


Szczęśliwe miejsce, Jezus mieszka w tobie
Czcić ci się daje w każdej życia dobie,
O Kobylanko, o podgórski kraju
Bądź grzesznym drogą do wiecznego raju.

Początki sanktuarium w Kobylance, w którym kultem otaczany jest łaskami słynący wizerunek Pana Jezusa Ukrzyżowanego, sięgają XVII w. Obraz ten otrzymał właściciel Kobylanki, kanclerz wielki koronny, Jan Wielopolski od papieża Innocentego XI podczas poselstwa do Rzymu w 1680 r. Ów „najszacowniejszy prezent” został umieszczony w kaplicy w kobylańskim dworze. Niebawem wokół kaplicy kilkakrotnie zaobserwowano wielką jasność. Jedno z tych niezwykłych wydarzeń zanotowano pod datą 7 grudnia 1681 r. Blask był wówczas tak wielki, że wydawało się, że kaplicę trawi pożar. Ludzie, którzy przybiegli, żeby go ugasić, stwierdzili, że jasność promieniuje od obrazu. Wielopolski odczytał to wydarzenie jako znak, że wizerunek należy otoczyć kultem powszechnym. W dniu uroczystości Zesłania Ducha Św. w 1682 r. obraz został przeniesiony do kościoła parafialnego, gdzie wkrótce obdarzył wieloma łaskami przybywających do niego wiernych. W 1712 i 1728 r. cudowność wizerunku badały komisje powołane przez kurię biskupią w Krakowie. W 1728 r. obraz został oficjalnie uznany za słynący łaskami. Sanktuarium wkrótce zyskało kształt architektoniczny dostosowany do rozwijającego się kultu. W 1750 r. konsekrowano nowy murowany kościół, a w ołtarzu głównym wykonanym z czarnego marmuru umieszczono cudowny obraz.
więcej…

Po I rozbiorze Polski (1772), południe kraju znalazło się pod panowaniem Austrii. Jednym z działań zaborcy, zmierzającym do osłabienia tożsamości narodowej Polaków, była próba podporządkowania państwu spraw kultu. Już w 1773 r. cesarzowa Maria Teresa wydała patent, na mocy którego zamiast św. Stanisława biskupa patronem Galicji został św. Michał Archanioł – patron rycerstwa niemieckiego. Ponadto zlikwidowano wiele klasztorów, konfiskowano na rzecz państwa wota, sukienki i korony cudownych wizerunków. W 1778 i w 1780 i 1781 r. wydano zakazy pielgrzymek do Częstochowy i innych znanych sanktuariów. Mocno zakorzeniony w polskiej kulturze ruch pielgrzymkowy władze chciały ograniczyć do jednego ośrodka. W 1783 r. dla powstającej diecezji tarnowskiej na takie centrum wybrano „kościół w Kobylance, odpustami zaszczycony, który wierny lud dla dostąpienia odpustów i czynienia pokuty według swojej pobożności odwiedzać może”. Być może wybór tego mniej znanego, lokalnego sanktuarium wiązał się z osobą ówczesnego proboszcza Kobylanki. Ks. Franciszek Heydecki, urodzony i wychowany na Śląsku, miał doświadczenie w propagowaniu nowych form pobożności zalecanych przez władze. Z jego inicjatywy główny odpust w Kobylance odbywał się w uroczystość św. Michała Archanioła. Pozycja wyznaczona przez władze kobylańskiemu sanktuarium nie zmieniła go jednak w wielkie centrum pielgrzymkowe, ale na pewno wzmocniła kult Pana Jezusa Kobylańskiego, który trwał nieprzerwanie przez kolejne stulecia. Cudowną siłę Kobylańskiego obrazu potwierdzały wota zawieszane wokół ołtarza oraz wpisy w „Liber votorum”, których w II połowie XIX w. było ponad 2000. W lokalnej tradycji przetrwała pamięć o tym, że błagalno-pokutna pielgrzymka do Kobylanki ocaliła mieszkańców Gorlic przed epidemią. W uroczystej procesji, na czele której szły z kagankami młode dziewczęta ubrane w białe szaty, parafianie i księża obeszli granice parafii i udali się do kobylańskiego sanktuarium. Na pamiątkę wydarzenia, które miało miejsce w XVIII w., gorliczanie każdego roku 8 grudnia, podczas obchodów patronalnego święta Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, organizują procesję „Maryjek”.

Największy napływ pielgrzymów do Kobylanki zanotowano na uroczystościach związanych z rocznicami przeniesienia obrazu do kościoła. 26 maja 1882 r. przy salwach moździerzy, biciu dzwonów, w asyście banderii liczącej kilkadziesiąt koni obraz przeniesiono w procesji do kaplicy polowej, gdzie przez 3 dni modliły się przed nim tysięczne rzesze wiernych. Bardzo uroczyście celebrowano także jubileusz 300 lat kultu Pana Jezusa Kobylańskiego w 1982 r. Mimo trudnych lat stanu wojennego w obchodach wzięło udział około 70 tys. pątników. Od 2012 r. w sanktuarium znajdują się relikwie bł. Jana Pawła II, które zostały tam umieszczone z okazji 330 lat kultu Pana Jezusa w kobylańskim wizerunku.

Pielgrzymi przybywali do Kobylanki przede wszystkim na odpusty. W XIX w. głównie z okolicznych terenów, ale także Śląska, okolic Lwowa i innych regionów Austro-Węgier. W okresie międzywojennym teren, z którego przybywali pielgrzymi ograniczył się do bliższych okolic. Ruch pielgrzymkowy odrodził się niedługo po zakończeniu II wojny światowej. Współcześnie obchodzone są dwa odpusty – czterodniowy na Zesłanie Ducha św. i na Podwyższenie Krzyża św. Pierwszy z nich gromadzi około 10-15 tys. wiernych, głównie z okolic Nowego Sącza, Limanowej, Gorlic, Jasła, a ostatnio także ze Słowacji z ośrodków prowadzonych przez Księży Misjonarzy Saletynów, którzy sprawują opiekę nad sanktuarium. Mniej popularny, mimo nadania mu w 1969 r. rangi odpustu diecezjalnego, jest odpust na Podwyższenie Krzyża św. połączony z dożynkami. Poza odpustami do Kobylanki przybywa kilkadziesiąt zorganizowanych grup (około 30 tys. osób rocznie) głównie dzieci pierwszokomunijnych, maturzystów i grup oazowych. Do Kobylanki corocznie pielgrzymują także dzieci przedszkolne z Gorlic. Tradycja tej pielgrzymki sięga lat 60. ubiegłego wieku. Wówczas to, gdy zawiodły inne środki, przedszkolaki ruszyły na pielgrzymkę do Kobylanki w intencji budowy nowego kościoła w Gorlicach-Gliniku, na którą władze nie dawały zgody. Wkrótce stosowne pozwolenia zostały wydane.

Justyna Masłowiec

Literatura:
Bodak M., Gorlickie Maryjki, „Niedziela. Tygodnik katolicki”, edycja rzeszowska, 2010, nr 49 (http://www.niedziela.pl/artykul/58010/nd/Gorlickie-Maryjki).
Bodak M., Ewangelia Krzyża, ”Niedziela. Tygodnik katolicki”, edycja rzeszowska, 2012, nr 40 (http://www.niedziela.pl/artykul/99233/nd/Ewangelia-krzyza).
Cieśla-Reinfussowa Z., Sztuka plastyczna, [w:] Reinfuss R. (red.), Nad rzeką Ropą. Zarys kultury ludowej powiatu gorlickiego, Kraków 1965, s. 311-330.
Jackowski A., Pielgrzymowanie, Wrocław 1998.
Jackowski A.(red.), Miejsca święte Rzeczypospolitej. Leksykon, Kraków 1998.
Ks. Wojciech z Zaleszan, Kościół cudownego Pana Jezusa w Kobylance, „Chata. Czasopismo ludowe ku nauce i rozrywce dla starych i dzieci”, 1873, t. 8, nr 4, s. 49-54.
Kumor B., Austriackie władze zaborcze wobec kultu Królowej Polski i pielgrzymek na Jasną Górę, „Studia Claromontana”, 1981, t. 1, s.77-97.
Kumor B., Diecezja tarnowska. Dzieje ustroju i organizacji 1786-1985, Kraków 1985.
Mróz F., Pielgrzymowanie do sanktuariów Pańskich w Karpatach Polskich, [w:] Sroka S. (red.), Podróżowanie w Karpaty wczoraj i dziś, Kraków 2009.
Pasiut W., Sanktuarium Pana Jezusa Kobylańskiego, Kobylanka 1986.
Potoplak J., Kobylanka miejsce spotkania z Ukrzyżowanym, Kraków 2007.
Sołjan I., Kalwaria Zebrzydowska na tle innych ośrodków pielgrzymkowych w Karpatach Polskich, „Peregrinus Cracoviensis”, 1995, z. 2, s. 77-91.
Sołjan I., Karpaty jako region pielgrzymkowy, [w:] Jackowski A., Witkowska A., Jabłoński Z., Sołjan I., Bilska E., Przestrzeń i sacrum. Geografia kultury religijnej w Polsce i jej przemiany w okresie od XVII do XX w. na przykładzie ośrodków kultu i migracji pielgrzymkowych, Kraków 1995, s. 177-200.
Zaleski W., Sanktuaria polskie. Katalog encyklopedyczny, Warszawa 1988.