Antymension – zamiast stołu

Odpowiedź uzyskamy, gdy poznamy przeznaczenie antymensionu, który w tradycji Kościoła Wschodniego jest ważnym elementem wyposażenia świątyni. Nazwa, wywodząca się z greki, oznacza „zamiast stołu”, przez co należałoby rozumieć, że chodzi o przedmiot znajdujący się w miejscu stołu ofiarnego, ołtarza. Antymension, poświęcany przez biskupa i uroczyście nadawany parafii, umieszczany jest za ikonostasem na tzw. prestole (Tronie Bożym), gdzie znajdują się inne przedmioty służące w liturgii. Na antymensionie spoczywa Ewangelia. Wyróżnia go to, że ma w sobie zaszytą cząstkę relikwii, która najczęściej jest fragmentem szaty osoby świętej. Miniaturowa kieszeń przyszyta na odwrocie spełnia więc zadanie schowka na uświęconą pamiątkę po patronie.

Eksponat w zbiorach Muzeum Etnograficznego w Krakowie (zob. 75831 MEK, tam szczegółowy opis), jest tak naprawdę tylko drukiem nieznanego autora, wykonanym prawdopodobnie w latach 1715-1733, i nie spełniał funkcji antymensionu obecnego w cerkwi. Nie ma na nim daty poświęcenia i przekazania parafii, a schowek na relikwie jest pusty.

Grzegorz Graff

ARCHIWUM