Jedna z najstarszych pielgrzymek przybywa do Częstochowy z Kalisza. Jej historia sięga 1637 roku, a cechą charakterystyczną jest to, że pielgrzymi trasę w obie strony pokonują pieszo. Od 1711 roku na Jasną Górę wędruje Pielgrzymka Warszawska. W 1792 roku jej uczestnicy zostali zamordowani przez wojska zaborców. Na zbiorowej mogile pątników w okolicach miejscowości Krasice koło Świętej Anny zatrzymują się na modlitwę pielgrzymi wędrujący do częstochowskiego sanktuarium.
Zdarza się, że pielgrzymki związane są z konkretnymi wydarzeniami. Od blisko 200 lat do sanktuarium w Sulisławicach przychodzą w oktawę Bożego Ciała mieszkańcy Staszowa, kultywując tradycję pielgrzymki, dzięki której ustała zaraza trapiąca miasto. Na pątnicze szlaki ruszają wierni zorganizowani w pielgrzymki diecezjalne, parafialne, związane z duszpasterstwami i grupami modlitewnymi. Do sanktuariów przybywają mieszkańcy konkretnych miast lub regionów. Na Jasną Górę wędruje Pielgrzymka Kaszubska z Helu i Góralska z Zakopanego. „Własne” pielgrzymki mają kobiety, mężczyźni, rodziny oraz grupy zawodowe i stowarzyszenia. Do Częstochowy oraz innych sanktuariów w zorganizowanych ogólnopolskich pielgrzymkach przybywają rolnicy, górnicy, pracownicy wodociągów, służby zdrowia, nauczyciele, artyści, żołnierze, myśliwi, wędkarze, ogrodnicy, działkowcy, pszczelarze, flisacy pienińscy.
Różne są także sposoby pielgrzymowania. Pątnicy wędrują pieszo, ale korzystają też z powszechnych środków transportu. Coraz częściej organizowane są także pielgrzymki rowerowe, konne i motocyklowe. Od 2003 roku na Jasną Górę pielgrzymuje z Warszawy grupa na rolkach.
Justyna Masłowiec